Is jouw kind tussen de 4 en 6 jaar? Dan is het officieel een kleuter. Wat kun je van je kind verwachten op sociaal-emotioneel gebied? En wat is nog lastig op deze leeftijd? Lees verder en ontdek hoe je jouw kind kunt ondersteunen in zijn ontwikkeling.
De sociaal-emotionele ontwikkeling van je kleuter
De sociaal-emotionele ontwikkeling beslaat allerlei vaardigheden in het omgaan met je jezelf en de ander. Bekijk deze poster of lees hieronder een overzicht van de ontwikkelingen die jouw kind doormaakt op sociaal-emotioneel gebied in de kleutertijd:
- Je kind wordt zich meer bewust van zijn eigen ‘ik’. En ontdekt dat hij kwetsbaar is, dat hem iets kan gebeuren. Dat kan voor angst zorgen, bijvoorbeeld voor de kapper, tandarts, wespen. Bij een wondje met bloed kan je kind van slag zijn, omdat het bang is dat zijn lichaam kapot is. Een pleister kan wonderen doen.
- De werkelijkheid en fantasie lopen nog door elkaar heen. Dieren en voorwerpen kunnen praten, je kind kan verhalen vertellen die niet waar zijn. Als je kind naar school gaat, wordt zijn wereld groter. Hij snapt nog niet alles wat er om hem heen gebeurt en kan ‘waarom’-vragen stellen. Je kind verzint zijn eigen oplossingen, met nog veel denkfouten.
- Je kind kan zich steeds beter houden aan regels. Op school leert je kind zich gedragen in een groep en moet hij bijvoorbeeld wachten op zijn beurt en de ander helpen. Je kind gaat beseffen wat goed en fout is. Wel is hij beïnvloedbaar en neemt hij bijvoorbeeld bepaald taalgebruik over van andere kinderen.
- Vooruitdenken en gevolgen overzien is nog lastig. Je kind begint gewoon aan iets en ziet vanzelf hoe het loopt. Vanaf 6 jaar kan je kind zich meer voorstellen hoe iets gekomen is.
- Je kind laat zich leiden door zijn emoties. Dit komt doordat je kind nog heel erg in het ‘nu’ leeft en nog niet goed begrijpt wat er in hem omgaat. Zijn stemming wisselt, zo kan hij uitgelaten blij zijn en zo ineens verdrietig en niets meer willen. Op deze leeftijd kan je kind zich al beter beheersen, omdat hij snapt dat bepaald gedrag afkeuring oproept.
- Samenspelen en relaties met andere kinderen wordt belangrijker. Waar peuters nog naast elkaar spelen, gaan kleuters echt met elkaar spelen. Ze spelen spelletjes met regels, zoals tikkertje en verstoppertje en fantasieverhalen. Spelen gebeurt vooral in een groepje.
- Je kind heeft wisselende vriendschappen. Een vriend is op deze leeftijd iemand die hetzelfde leuk vindt en dingen doet die jij graag wilt. Ook kan je kind een fantasievriendje hebben, dat hem helpt om de wereld beter aan te kunnen.
- Inleven in anderen is nog moeilijk. Je kind ziet wel dat de ander huilt omdat hij geslagen heeft, maar kan zich nog niet voorstellen hoeveel pijn en verdriet die ander heeft. En snapt vaak nog niet waarom de ander dan zegt: ‘Ik wil nooit meer met je spelen!’. Vanaf 6 jaar krijgt je kind meer inzicht in zijn eigen gedrag en hoe hij overkomt op anderen.
Ook al zijn sommige dingen nog lastig, vanaf deze leeftijd kunnen kinderen al wel veel leren. Dat merken we in de training voor kleuters, waarbij kinderen het leuk vinden om spelenderwijs te leren hoe je je fijn voelt en hoe je positief met elkaar omgaat.
Sociaal-emotionele ontwikkeling van je kind (4-6 jaar) stimuleren
Je kind leert vooral door het voorbeeld wat hij van anderen krijgt. Jij kunt je kind stimuleren om sociaal-emotionele vaardigheden eigen te maken met onderstaande tips:
- Geef steeds uitleg: je kind begrijpt nog niet alles en overziet niet wat het effect is van zijn gedrag. Om hier bewust van te worden, kun je hem helpen door uitleg te geven. Bijvoorbeeld als je kind iemand slaat: ‘Je mag niet slaan, want dat doet pijn. Je kunt wel ‘stop’ zeggen of naar mama komen als iemand stout doet’. Leg uit wat het gedrag van je kind op de ander doet, zo help je jouw kind inlevingsvermogen te ontwikkelen.
- Geef je kind ruimte voor zijn fantasie. Ook al denk jij ‘Dit is echt onzin’, het hoort erbij op deze leeftijd en helpt niet om te zeggen ‘Dat kan niet’. Je kind gelooft het. Let ook op waar je je kind naar laat kijken op tv, de Ipad of in boekjes. Zijn fantasie kan met hem op de loop gaan, waardoor hij angstig wordt. Grijp dan in. Dit kun je met fantasie doen, bijvoorbeeld door te zeggen dat ’s nachts de spokenridder komt om de spoken weg te jagen.
- Waarschuw niet steeds, maar geef duidelijke instructies. Als je steeds waarschuwt met ‘Je mag dit niet zeggen’, ‘Ik heb het je nu al een paar keer gezegd’, wordt je kind hiervoor ongevoelig. Het helpt meer om duidelijk aan te geven wat je van je kind verwacht: ‘Ik wil dat je aan tafel rustig praat en niet schreeuwt’.
- Komt je kind met rare woorden thuis? Leg uit dat het geen fijn woord is en dat je het niet wilt horen. Zegt je kind het expres om jouw aandacht te krijgen? Negeer deze woorden dan en geef je kind positieve aandacht.
- Laat je kind conflicten zoveel mogelijk zelf oplossen. Op deze leeftijd gebeuren er heel wat conflicten, waarbij je kind in tranen naar jou toe kan komen. Troost je kind en help hem om het zelf op te lossen. Door te vragen: ‘Wat kun je doen om het samen weer fijn te hebben?’ of een suggestie te geven: ‘Helpt het als je even daar gaat spelen?’.
- Hobby of sport: als je jouw kind onder de 6 jaar op sport of een hobby doet, bedenk dan dat je kind nog niet kan overzien wat het betekent om bij een club te horen. Het kan dat je kind na een paar weken niet meer wil omdat de nieuwigheid eraf is.
- Geef keuzes bij verveling. Ook kleuters kunnen zich al vervelen. Je kind mag leren om soms ook alleen te spelen. Geef hem een keuze als hij zich verveelt: ‘Wil je binnen of buiten spelen?’. En dan: ‘Je kunt tekenen, met de Playmobil of met je dieren, wat kies je?’.
- Grenzen aangeven en regels stellen: als jij vaak ‘nee’ zegt tegen je kind, zal je kind ook sneller ‘nee’ zeggen als jij iets van hem vraagt. Neem je kind dus serieus en wees duidelijk in wat je van hem verwacht. Stel vijf duidelijke, positief geformuleerde regels.
Lees meer
Training voor jouw kind?
Zie je dat jouw kind sommige dingen lastig vindt in het omgaan met zichzelf en de ander? Mogelijk helpt het jouw kind om sociaal-emotionele vaardigheden te leren. Dit kan in een klein groepje met de training Zelfvertrouwen & Weerbaarheid voor kinderen van 4-7 jaar. Naast zelfvertrouwen en weerbaarheid, oefent je kind ook met sociale vaardigheden en leert het omgaan met zijn emoties.
Gratis poster
Sociaal-emotionele ontwikkeling 4-6 jaar
